Verpleegkundige Gorreti Joy Suarez neemt deel aan een project om zorgverleners uit de Filipijnen te halen om zo het personeelstekort in de Nederlandse zorg aan te vullen.

In het kort

• Door de vergrijzingsgolf raakt de verhouding tussen het aantal gepensioneerden en werkenden uit balans.

• Immigratie is uiteindelijk geen oplossing voor dit probleem, al was het maar omdat steeds meer landen met vergrijzing kampen.

• Het werven van werknemers in het buitenland kan wel helpen om knelpunten, zoals de zorg, aan te pakken.

Het is misschien wel het belangrijkste verschil tussen haar oude ziekenhuis op de Filipijnen en het Nederlandse ziekenhuis waar ze sinds een jaar en vier maanden werkt. Gorreti Joy Suarez — bruine krullen, verlegen lach — moet als verpleegkundige in een Nederlands ziekenhuis verplicht assertief zijn.

Suarez is een van de dertien verpleegkundigen uit de Filipijnen die in het kader van een pilot in samenwerking met OTTO Health Care naar Limburg zijn gehaald in de strijd tegen het tekort aan verpleegkundigen. Want het kost Zuyderland steeds meer moeite om ‘roosters rond te krijgen’, zegt projectleider Mirjam van der Mark.

De Filipijnen blijven vijf jaar en gaan dan terug. Suarez heeft ruim acht jaar ervaring als verpleegkundige in een ziekenhuis in Zamboanga City, in het zuiden van de Filipijnen. Dat ze nu aan de andere kant van de wereld zit, is te danken aan een bericht op sociale media, waar ze las over een ziekenhuis in Nederland dat verpleegkundigen zocht.

Opnieuw examen

Als ziekenhuis mag je volgens Van der Mark niet zomaar verpleegkundigen wegkapen uit andere landen, ook niet binnen de Europese Unie. ‘De Filipijnen, Indonesië en India staan bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) niet gemarkeerd als “rood”. Daar is een overschot’, zegt ze. ‘De eisen die er worden gesteld komen overeen met onze standaard.’

Om volwaardig als verpleegkundige mee te mogen draaien, moeten de Filipijnen in Nederland opnieuw examen doen; hun diploma’s worden hier niet erkend. Negen van de dertien verpleegkundigen zijn inmiddels geslaagd en hebben hun BIG-registratie op zak. Suarez hoopt het examen binnenkort af te ronden.

Met lessen Nederlands is ze op de Filipijnen al begonnen. Ze spreekt de taal goed, al was het even wennen toen bleek dat veel patiënten in het ziekenhuis Limburgs spreken. ‘Mensen zeiden steeds “enne” tegen elkaar. Ik dacht: wie is die Enne toch? Maar dat bleek Limburgs te zijn voor “hoe gaat het”.’

Het werk betaalt goed: ze is in dienst bij het ziekenhuis en verdient een veelvoud van de €400 waar ze op de Filipijnen 60 uur per week voor moest werken. Hier werkt ze 36 uur per week. Toch viel het besluit haar zwaar: haar dochtertje Olivia van zeven bleef achter bij haar opa en oma.

‘Toch vond ik dat ik dit moest doen. Het is een goede beslissing voor mijn toekomst en die van mijn dochter. Ik kan haar, weliswaar op afstand, zo een beter leven geven. In augustus ben ik vrij en ga ik vier weken naar haar toe.’

Lange wachtlijsten

Het Zuyderland is niet het enige ziekenhuis dat worstelt met de krappe arbeidsmarkt. De hele zorgsector heeft volgens het UWV te maken met veel moeilijk vervulbare vacatures.

De staatscommissie die begin dit jaar een lijvig rapport uitbracht over de impact van migratie spreekt van dubbele vergrijzing: er zijn straks veel meer mensen die zorg nodig hebben en minder mensen om voor hen te zorgen. Als dat personeel er niet is, kunnen er enorme wachtlijsten ontstaan.

Volgens recente ramingen zullen de personeelstekorten in de zorg oplopen tot 190.000 in 2033. De Sociaal -Economische Raad (SER) becijferde enkele jaren geleden dat er de komende decennia in totaal zo’n 700.000 extra personeelsleden in de sector nodig zijn, ‘een immense opgave’.

De staatscommissie, voorstander van beperkte migratie, schrijft dat immigranten kunnen om helpen ‘de meest pijnlijke arbeidsmarkttekorten in vitale publieke sectoren’ zoals de zorg aan te pakken. Maar ‘structurele immigratie’ als oplossing voor de vergrijzing is volgens de commissie ‘struisvogelgedrag’.

Dat heeft alles te maken met de aantallen. Bijzonder hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer berekende onlangs voor de Adviesraad Migratie dat tot 2040 bijna 3 miljoen migranten nodig zijn om te voorkomen dat de verhouding tussen werkenden en gepensioneerden verder scheefgroeit.

Per jaar gaat het om 150.000 tot 180.000 migranten. De Beer: ‘Het lijkt me duidelijk dat daar geen maatschappelijk draagvlak voor is.’ De nieuwe coalitie heeft van het beperken van migratie een speerpunt gemaakt.

‘Zo’n aanpak leidt tot een soort piramidespel’, zegt Daniël van Vuuren, lid van de staatscommissie en hoogleraar sociale zekerheid en economie aan de Tilburg University. Omdat migranten zelf ook ouder worden, moeten er steeds meer naar Nederland worden gehaald om de grijze druk te blijven verlagen.

Immigratie kan vertragen
De VN berekenden begin deze eeuw wat zo’n scenario voor Duitsland betekent: om krimp van de bevolking te voorkomen zijn 17,8 miljoen migranten nodig. Om te voorkomen dat de grijze druk oploopt zouden tot halverwege deze eeuw ruim 188 miljoen migranten nodig zijn. Duitsland heeft nu 83 miljoen inwoners. Die migranten moeten ook ergens vandaan komen.

Probleem is volgens Van Vuuren dat steeds meer landen vergrijzen. De grijze druk, de verhouding tussen gepensioneerden en werkenden, is in een land Polen al bijna even hoog als in Nederland. Tegenover tien werkenden staan ongeveer drie gepensioneerden.